Էս «իրական Հայաստան» կոչված գաղափարից մի տեսակ թուրքական հոտ է գալիս:
Ամեն ազգ ունենում է իր երազանքները:
Հայությունն ապրում է աշխարհի տարբեր պետություններում` գերհզոր, հզոր, ոչ այնքան հզոր, մեծ ու փոքր: Բայց համարյա բոլորն իրենց Հայրենիքը համարում են Հայաստանը: Շատ շատերը նույնիսկ Հայաստանում չլինելով են Հայատանը համարում իրենց Հայրենիք: Ավելին` իրենց նախնիներն էլ չեն եղել այսօրվա Հայաստանի տարածքում:
Որովհետև աշխարհի ցանկացած հայի սրտի երազանքը Մեծ Հայքն է: Ու դա տարածքի չափերի պահով չի: Մարդիկ ապրում են մեծ երկրներում, բայց սրտներում Մեծ Հայքի սահմաններն են: Նույնիսկ Սովետում` աշխարհի ամենամեծ երկրում ապրելով, հայի աչքերը նայում էին դեպի Մասիս ու Արևմտյան Հայաստան, դա էլ հո տարածքի թեմա չէ՞ր: Ամերիկայում ապրող հայը հո անվտանգության կամ տարածքի խնդիր չունի՞: Ֆրանսիայում ապրող Հայը պետության հետ խնդիր չունի:
Հայի երազանքը Մեծ Հայքն է:
Երևի ինչ-որ չափով այդ երազանքը հային հայ է պահում, ինչ-որ չափով ուշ է ձուլվում: Հա, կարող է ինքն այլևս չվերադառնա, բայց հնարավոր է իր սերունդները երբևէ վերադառնան:
Հիմա էդ երազանքն են ուզում վերացնել: Եթե դա չլինի, Եկեղեցին թուլանա, ու այդպիսի մի քանի բան, ապա դժվար Սփյուռքը երկար դիմանա: Ավելի արագ կձուլվի, իսկ Սփյուռքի վերանալու ամենաշատ ցանկացողը հենց Թուրքիան է:
Միհրան Միրզոյան